Procedura blokady konta
Procedura blokowania konta została wprowadzona do prawa bankowego aby przeciwdziałać przestępstwom, a także w celu zamrożenia pieniędzy, które mają podejrzane pochodzenie, tj. istnieje prawdopodobieństwo, że ich źródłem jest działalność przestępcza.
Sposób, w jaki dochodzi do blokady rachunku wynika z przepisów Prawa bankowego, a konkretnie z art. 106a tej ustawy. Przewidziane są dwa tryby blokowania konta.
Pierwszy z trybów polega na tym, że jeśli system informatyczny banku “zauważy” podejrzaną transakcję, albo inny podejrzany ruch na koncie, to obowiązkiem banku jest poinformowanie o tym zdarzeniu organy ścigania. Banki z niezwykłą dbałością podchodzą do tego ustawowego obowiązku i często informują Prokuraturę bez żadnej weryfikacji zdarzenia, które miało być nielegalne. Prokurator, który otrzyma stosowne powiadomienie z banku (w niektórych wypadkach nawet bez zawiadomienia) może dokonać blokady środków na rachunku bankowym na 6 miesięcy lub zablokować określoną transakcję.
Inną sytuacją jest ta, w której bank jest uprawniony do samodzielnej blokady środków na rachunku. Ma to miejsce, jeśli bank dostrzeże, że zgromadzone na rachunku środki pochodzą lub mają związek z przestępstwem. To uprawnienie banku nie dotyczy jednak podejrzenia popełnienia przestępstwa prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Bank może zablokować środki jedynie na 72 godziny. Tego typu bankowa blokada musi zostać “niezwłocznie”, tj. w zasadzie od razu zgłoszona Prokuratorowi, który może podjąć decyzję o utrzymaniu tej blokady na czas do 3 miesięcy.
Blokady są przewidziane jako natychmiastowe działania, mające powstrzymać przestępców. Z tego względu najczęściej organy ścigania przyjmują taktykę dmuchania na zimne. Nawet w sytuacji, gdy podejrzenie przestępstwa jest mgliste, konta bywają blokowane. Weryfikacja słuszności tych działań jest wykonywana post factum, często już po tym jak firma poniesie szkodę.
Odszkodowanie za niezasadną blokadę – kto płaci?
Na szczęście twórcy ustawy przewidzieli, że takie szybkie akcje Prokuratury, zakładające ingerencję w rachunki bankowe mogą doprowadzić do sytuacji, gdy blokady te okazują się niezasadne. Jeśli okaże się, że ruch na koncie nie miał związku z popełnianiem lub ukrywaniem przestępstw, właścicielowi rachunku przysługuje prawo ubiegania się o odszkodowanie.
Bank jest odpowiedzialny za szkodę, którą wyrządził przedsiębiorcy tylko wtedy, gdy dokonał blokady z własnej inicjatywy w tzw. złej wierze. O złej wierze banku można mówić, jeśli pracownicy tej instytucji mieli wiedzę o legalnym pochodzeniu środków na koncie, ale mimo to ją zignorowali i zablokowali transakcję. Takie sytuacje w praktyce są niezwykle rzadkie.
Jeśli natomiast bank działał w dobrej wierze, a niezasadna blokada doprowadziła do szkody, to do wypłaty odszkodowania jest zobowiązany Skarb Państwa, a konkretnie Prokuratura Okręgowa, w której okręgu dokonano blokady.
Jakiego odszkodowania można dochodzić z blokadę konta?
Odszkodowanie dochodzone od Skarbu Państwa lub banku może obejmować zarówno Twoją stratę rzeczywistą jak i utracony dochód. Jeśli zatem Twoja firma nie mogła zarabiać przez to, że konto było zablokowane, należy się jej odszkodowanie. Żeby ustalić wartość odszkodowania powinieneś policzyć różnicę pomiędzy zarobkiem, który mogłeś uzyskać gdyby nie blokada, a także zarobkiem, który realnie uzyskałeś. Pomocne będzie np. porównanie dochodów firmy w analogicznym okresie poprzedniego roku lub wskazanie jakiego typu transakcje czy inwestycje miały być wykonane w najbliższym czasie, które z uwagi na brak dostępu do rachunku nie zostały dokonane.
Ważne będzie przedstawienie przed sądem związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy blokadą a szkodą dla przedsiębiorstwa. Jeśli na przykład zablokowano na rachunku pieniądze, które miały być przekazane na zapłatę za towar, a przez to kontrahent zerwał umowę, to masz prawo dochodzić wyrównania wszystkich strat związanych z tą sytuacją.
Obliczenie wysokości szkody często spotyka się z trudnościami, a wtedy zawsze możesz wnieść o opinię biegłego, który na podstawie dokumentów finansowych firmy będzie w stanie wycenić tę stratę.
Często blokada rachunku ma opłakane skutki i prowadzi do upadku firmy. W takim wypadku również istnieje możliwość dochodzenia odszkodowania od banku lub Skarbu Państwa, jeśli ingerencja w konto okazała się bezpodstawna.
Warto walczyć
Na koniec wspomnę, że Skarb Państwa odpowiada za szkodę, która powstała w wyniku niezasadnej blokady rachunku bankowego na zasadzie ryzyka. Nawet jeśli istniały pewne przesłanki zastosowania blokady, a ostatecznie okaże się, że konto bankowe nie było wykorzystywane do przestępstw, to Prokuratura i tak ma obowiązek wypłaty odszkodowania. Nie masz zatem konieczności udowadniania winy Prokuratury, czy tego, że działała ona bezprawnie.
Podsumowując – jeśli jesteś przedsiębiorcą, którego konto bankowe zostało bezprawnie zablokowane, to masz prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa lub banku. Możesz dochodzić nie tylko strat, które realnie poniosłeś, ale również wyrównania utraconego dochodu. Z tego względu warto rozważyć wystąpienie o odszkodowanie za blokadę konta bankowego.
